و کذالک نجزی المحسنین

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
In the name of Allah, Most Gracious, Most Merciful 

مُنِیبِینَ إِلَیْهِ وَاتَّقُوهُ وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَلَا تَکُونُوا مِنَ الْمُشْرِکِینَ (31)

 من الذین فرقوا دینهم و کانوا شیعا کل حزب بما لدیهم فرحون کلمه من برای بیان است ، و منظور از کسانی که دین خود را متفرق کردند ، مشرکین است ، در این جمله مشرکین را به خصوصی‏ترین صفاتی که در دین دارند معرفی نموده ، و آن این است که : در دین متفرقند ، و دسته دسته و حزب حزب هستند ، و هر حزب به دین خود خوشحال است ، و علت آن همان است که کمی قبل از این فرمود : بل اتبع الذین ظلموا اهواءهم فمن یهدی من اضل الله ، و ما لهم من ناصرین و بیان داشت که مشرکین اساس دینخود را بر هوی و هوس نهاده‏اند ، و خدا ایشان را هدایت نمی‏کند ، و هادی دیگری هم جز او نیست .

و معلوم است که هوای نفس همه مردم یک جور نیست ، بلکه به یک حالت هم ثابت نمی‏ماند ، بلکه به اختلاف احوال مختلف می‏شود ، و اگر چنین چیزی اساس دین باشد ، معلوم است که دین با سیر هواها و پابپای آن سیر می‏کند ، و با سقوط هواها و پستی آنها پست می‏گردد ، و در این اشکال هیچ فرقی بین دین حق و دین باطل نیست ، چون دین حق هم وقتی اساسش هوی باشد باطل است .

از اینجا معلوم می‏شود که نهی از تفرقه کلمه در دین ، در حقیقت نهی از این است که هوای را به جای عقل ، اساس دین قرار دهند ، و چه بسا احتمال داده شود که : آیه شریفه کلامی است از سر گرفته شده باشد ولی این احتمال با سیاق سازگار نیست .

در آیه شریفه از مشرکین به خاطر تفرقی که در کلمه و تشتتی که در دین دارند مذمت شده .

ترجمة المیزان ج : 16ص :274

منابع:

سایت پارس قرآن ، سایت اندیشه قم